Cây mật gấu hay cây lá đắng là một loại thảo dược quý hiếm ở nước ta. Được sử dụng phổ biến trong những bài thuốc để chữa trị nhiều loại bệnh trong dân gian. Vậy cây mật gấu có tác dụng gì và cách dùng cây mật gấu sao cho hiệu quả thì hãy theo dõi bài viết này với daotaolientuc.edu.vn nhé!
Cây mật gấu là cây gì?
Cây mật gấu là một loại cây thuộc họ cúc, được gọi ở Việt Nam là cây lá đắng. Với hình thái thân thảo, cây Mật gấu sinh trưởng và phát triển thành từng bụi, phụ thuộc vào chất lượng đất và lượng ánh sáng. Cây có thể phát triển từ 2m đến 5m cao, lá hình trái xoan với hai bên rìa có những mép răng cưa nhỏ, dài từ 6cm đến 10cm, rộng từ 2cm đến 4cm và có độ cứng vừa phải.
Mỗi năm, từ tháng 2 đến tháng 4, cây đua nhau nở hoa với cụm hoa màu vàng nhạt, mỗi bông hoa có 6 cánh và được đỡ bởi nhiều lá đài, cụm hoa nở ở phần ngọn của thân cây. Sau đó, quả xanh sẽ xuất hiện và chín vào tháng 5 đến tháng 6 với màu sắc xanh nâu chín.
Cây mật gấu có thể được tìm thấy ở nhiều nước châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Nepal, hay Ấn Độ. Với đặc điểm sinh trưởng, cây được phát triển nhiều ở các vùng núi phía Bắc của Việt Nam, nơi có khí hậu mát mẻ và địa hình cao. Trong miền Nam của nước ta, cây được trồng ở một số ít vùng như tỉnh Lâm Đồng.
Thân, rễ và lá mật gấu là hai bộ phận được sử dụng nhiều nhất. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý là không nên dùng lá cây sống như một loại rau, chỉ dùng dưới dạng nước sắt hoặc nấu sôi.
Đối tượng chỉ định dùng cây mật gấu
- Người mắc bệnh đái tháo đường, huyết áp cao
- Người đang mắc các bệnh dạ dày, gan, sỏi mật
- Đau lưng, sưng đau khớp do thoái hoá
- Béo phì
- Thường xuyên uống bia rượu, tiêu hoá kém, viêm đại tràng
- Ho lao, khạc ra maus
- Mất ngủ
- Viêm da, mụn nhọt, mụn trứng cá
Cây mật gấu có tác dụng gì?
Cây Mật gấu là một loại thảo mộc chứa nhiều protein, beta-carotene, vitamin và khoáng chất, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người. Nhiều nước đã sử dụng lá cây Mật gấu để chữa trị nhiều bệnh khác nhau.
- Ở Ấn Độ, lá Mật gấu được sử dụng để hỗ trợ điều trị tiểu đường, HIV, hạ sốt, giảm các triệu chứng cảm cúm, phát ban, viêm vú.
- Ở Congo, lá và vỏ rễ Mật gấu được sử dụng để điều trị viêm dạ dày, ruột, kiết lỵ, sốt rét, viêm gan và nhiễm giun.
- Ở Nam Phi, rễ Mật gấu được sử dụng để chữa sán máng (huyết hấp trùng), hiếm muộn và rối loạn kinh nguyệt.
- Ở khu vực Tây Phi, lá cây Mật gấu được sử dụng để chữa táo bón, nhiễm trùng da, đái tháo đường, bệnh chuyển hóa gan…
Cây Mật gấu còn có tác dụng hỗ trợ điều trị nhiều bệnh khác như xương khớp, đái tháo đường, tiêu chảy, viêm gan, vàng da, huyết áp cao, rối loạn lipid máu, viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa, kiết lỵ, viêm ruột…
Bên cạnh đó, lá mật gấu còn giúp thanh nhiệt cơ thể, giải độc gan, điều hòa huyết áp và ngăn chặn sự phát triển của các tế bào ung thư, đặc biệt là ung thư cổ tử cung. Với những công dụng cây mật gấu mang đến lợi ích sức khỏe đa dạng, không ngạc nhiên khi lá cây mật gấu trở thành một vị thuốc dân gian được sử dụng phổ biến trong điều trị nhiều loại bệnh ở nhiều quốc gia. Cụ thể:
Giảm sốt
Cây mật gấu có chưa thành phần flavonoid có tác dụng chống oxi hoá mạnh mẽ, và các chất khác như andrographolide lactones, glucoside, diterpene cũng có trong lá phối hợp với nhau để điều trị và giảm sốt và các triệu chứng của nó.
Hạ huyết áp
Hàm lượng andrographolide có trong thân cây mật gấu giúp giảm huyết áp. Bạn có thể nhai cây mật gấu tươi hoặc uống nước ép lá mật gấu sẽ làm giảm mức độ đường trong máu và kiểm soát huyết áp do vị đắng.
Điều trị đau dạ dày
Theo Đông y, ăn sống hoặc uống nước ép lá cây mật gấu tươi giúp hỗ trợ điều trị đau dạ dày, tiêu chảy và các bệnh về đường tiêu hoá.
Chống loãng xương
Vitamin C có trong cây mật gấu là một khoáng chất chống oxi hoá mạnh, có vai trò đặc biệt với cơ thể, duy trì xương và răng cũng như ngăn ngừa sự thiếu hụt liên quan đến vitamin thiết yếu này. Hơn nữa, trong cây mật gấu còn có vitamin K giúp ngăn ngừa sự yếu của các mô xương thường được gọi là bệnh loãng xương.
Tăng cường trao đổi chất
Vitamin B1 có trong một cây mật gấu đóng vai trò chuyển hoá lipid, axit amin và glucoze trong cơ thể. Vitamin B1 còn có tên gọi khác là Thiamine là một chất dinh dưỡng giúp oxi hoá các axit béo khác để tạo ra sự tổng hợp lipid.
Kháng khuẩn
Đặc tính của cây mật gấu là vị đắng do sesquiterpenoids làm nên có công dụng kháng khuẩn, chống viêm cực kỳ tốt.
Phòng bệnh ung thư
Đặc tính chống ung thư trong cây mật gấu phát huy hiệu quả ngăn ngừa hydatidiform, khối u trophoblastic và u phổi – mầm mống của bệnh ung thư. Andrographolide và labdane diterpenoid của cây mật gấu có công năng phòng chống các gốc tự do hiệu quả, cản trở phát triển của ung thư dạ dày, ung thư ruột kết và ung thư tuyến tiền liệt.
Cải thiện khả năng sinh sản ở nữ giới
Nội tiết tố sinh dục nữ góp phần vào sự phát triển và điều hoà sinh sản, do vậy cây mật gấu có công dụng ngăn ngừa độc tính của immunoglobulin cản trở phát triển hoóc môn giới tính nữ estrogen và khả năng sinh sản.
Giải độc cơ thể
Cây Mật gấu chứa chất alkaloids và saponin, là những hoạt chất có tác dụng loại bỏ độc tố trong gan, thận và phổi, giúp thanh lọc và bài trừ các chất độc tồn tại trong cơ thể.
Giúp giảm cân
Bên cạnh đó, cây Mật gấu cũng có lợi ích đối với việc giảm cân, nhờ vào hàm lượng chất xơ có trong lá cây. Nó giúp giảm lượng calo dư thừa và làm tan lượng mỡ dư thừa, đặc biệt là cholesterol xấu.
Giảm nồng độ cholesterol xấu
Các cholestorel xấu, lại có nồng độ cao là tác nhân hàng đầu gây ra đột quỵ, tim và bệnh Alzheimer. Theo tạp chí sức khoẻ mạch máu và quản lý rủi ro, lá mật gấu có thể làm giảm nồng độ cholesterol xấu xuống 50%, từ đó giúp hạn chế các nguy cơ mắc bệnh lý tim mạch và béo phì.
Chống oxy hoá
Quá trình oxy hoá luôn xảy ra ngay cả trong cơ thể người. Các tế bào bị tấn công, oxy hoá liên tục, nếu không có sự kiểm soát và bảo vệ kịp thời có thể làm tăng nguy cơ hình thành tế bào tiền ung thư. Do đó, uống nước lá mật gấu thường xuyên sẽ ức chế quá trình oxy hoá, tăng cường sức đề kháng và miễn dịch.
Cung cấp axit béo không bão hoà
Lá mật gấu là nguồn cung cấp axit béo không bão hòa như axit linoleic và axit linolenic, hai loại axit béo quan trọng mà cơ thể con người không thể tự tạo ra và chỉ được cung cấp qua chế độ ăn uống hằng ngày. Theo một nghiên cứu, chế độ ăn giàu hai axit béo này có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch đến 40% so với những người ăn ít axit béo không bão hòa. Điều này làm mở ra một chương mới trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe tim mạch.
Chữa sốt rét
Nguyên nhân gây ra bệnh sốt rét ở người chính là do ký sinh trùng plasmodium. Một nghiên cứu đã chỉ ra cây mật gấu có chứa một số hoạt chất có tác dụng tiêu diệt ký sinh trùng này.
Điều trị bệnh tiểu đường
Cây mật gấu chứa chất andrographolide, một hoạt chất có khả năng giảm đường huyết hiệu quả. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng uống nước lá đắng có thể giảm lượng đường trong máu ở chuột đực. Vì vậy, cây mật gấu được sử dụng rộng rãi trong chữa trị bệnh tiểu đường tại Việt Nam.
Điều trị nhiễm trùng đường hô hấp
Nhiễm trùng đường hô hấp là trạng thái bị lây nhiễm từ virus, vi khuẩn hoặc các sinh vật khác, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng. Lá đắng chứa hoạt chất xanthone có khả năng kháng khuẩn mạnh mẽ, giúp tiêu diệt các vi khuẩn gây hại từ bên ngoài, phòng ngừa và điều trị nhiễm khuẩn đường hô hấp.
Một số tác dụng khác
Cây Mật gấu còn có nhiều tác dụng khác như điều trị vết thương ngoài da, giúp giảm viêm miệng, nhiễm trùng da, đau răng, thương hàn, viêm tai và hỗ trợ điều trị các bệnh về đường hô hấp.
Một số cách dùng lá mật gấu
Sau khi đã nắm rõ hết tác dụng của lá mật gấu, thì bạn có thể áp dụng một số cách làm sau đây biết cách sử dụng lá mật gấu một cách có hiệu quả nhé:
Dùng lá mật gấu pha với bia hoặc rượu trắng
Rửa sạch một lượng lá mật gấu vừa đủ dùng, để ráo nước. Sau đó, giã nát và lọc lấy phần nước cốt, pha với bia hoặc rượu trắng theo tỷ lệ 2:1. Khuấy đều và uống 2 lần vào buổi sáng và tối trong 4 tuần liên tục để điều trị bệnh thoái hoá đốt sống cổ.
Ngâm rượu
Rửa sạch phần thân và rễ tươi, đem đi gọt vỏ và để ráo nước. Sau đó chẻ thành từng miếng nhỏ cho vào bình thuỷ tinh, ngâm rượu 45 – 45 độ. Ngâm trong 30 ngày là có thể sử dụng (ngâm càng lâu càng tốt). Uống trước bữa ăn mỗi lần từ 1-2 ly nhỏ, mỗi ngày không uống quá 6 ly.
Nấu lá mật gấu để lấy nước uống
Đun nước với lá và thân cây mật gấu tỷ lệ 20g thân, lá với 1 lít nước trong 15 phút. Có thể dùng thay nước lọc để uống hằng ngày.
Cây mật gấu có tác dụng phụ không?
Uống lá mật gấu hàng ngày có thể tốt cho sức khỏe, tuy nhiên, lạm dụng hoặc uống quá nhiều có thể gây hại cho sức khỏe và gây ra nhiều tác dụng phụ khác nhau. Các tác hại bao gồm tác dụng phụ cho tiêu hóa, huyết áp, tim mạch, hệ thống miễn dịch và gây ngộ độc thực phẩm. Do đó, việc sử dụng lá mật gấu đúng cách và liều lượng là rất quan trọng. Nếu sử dụng đúng cách, lá mật gấu vừa giúp phòng ngừa bệnh tật và tăng cường sức khỏe, vừa giúp tránh khỏi những tác hại không mong muốn.
Những lưu ý khi dùng cây mật gấu
Lưu ý sử dụng cây mật gấu rất quan trọng để giúp loại cây này phát huy tác dụng tốt nhất.
- Việc sử dụng cây mật gấu quá thường xuyên có thể gây ra những tác dụng phụ, vì thế chỉ nên sử dụng tối đa hai tuần rồi nghỉ.
- Không nên ngưng đột ngột các loại thuốc đặc trị.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú cần tránh sử dụng cây mật gấu để tránh gây sảy thai hoặc các tác dụng phụ khác.
- Cây mật gấu tương khắc với một số loại thuốc, thực phẩm chức năng khác, do đó, bệnh nhân cần thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc khác đang sử dụng.
- Nếu có bất cứ tình trạng táo bón, huyết áp giảm nhanh, cảm giác ngọt trong miệng kéo dài, bạn nên dừng sử dụng và theo dõi sức khỏe bản thân.
Cây mật gấu là một vị thuốc dân gian rất tốt cho sức khoẻ, bạn nên tìm hiểu kỹ càng các thông tin bổ ích để sử dụng một cách hiệu quả cho bản thân và những người thân yêu. Hy vọng với những thông tin trên đây đã giúp bạn nắm rõ cây mật gấu có tác dụng gì. Chúc các bạn thành công!
